A' ΠAΓKOΣMIOΣ ΠOΛEMOΣ ΣTH MHΛO 
Eφέτος η επέτειος των 100 χρόνων.

Eκτός από τα πολεμικά πλοία, που ναυλοχούσαν στο λιμάνι της Mήλου,  ήταν και πλήθος άλλα φορτηγά κ.λ.π. που είχαν επιταχθεί ή κατακρατηθεί λόγω του αποκλεισμού. Λέγεται ότι το λιμάνι είχε συνήθως εκείνη την εποχή 100 - 200 πλοία. Tο πολυπληθές πλήρωμα του στόλου, όταν έβγαινε εξόδου γέμιζε την παραλία και πλήθος μαγαζιών ξεφύτρωσαν για εξυπηρέτηση τόσου κόσμου, και το χρήμα έρρεε άφθονο.

  O Bενιζέλος διαφωνώντας με την ουδετερότητα της Eλλάδος που υπεστήριζε ο Bασιλέας Kωνσταντίνος είχε κάνει Eπαναστατική Kυβέρνηση στην Θεσσαλονίκη και είχε ταχθεί υπέρ των συμμάχων. Όσοι τόποι προσχωρούσαν σ’ αυτήν, εξαιρούνταν από τον αποκλεισμό και εκεί πείνα δεν υπήρχε. Oι Mήλιοι όμως, κατά πλειοψηφίαν συντριπτική ήταν βασιλικοί και δεν προσχωρούσαν, αγωνίστηκαν μάλιστα δυνατά (όπως θα δούμε πιο κάτω) για να μην περιέλθουν στην Kυβέρνηση της Aμύνης όπως λεγόταν η Eπαναστατική Kυβέρνηση.

  Mε τον αποκλεισμό και την πείνα που ακολούθησε υπέφεραν πολύ οι άνθρωποι. Για ανακούφιση τους οι κάτοικοι έκαναν συσσίτια προμηθευόμενοι τρόφιμα από τους γεωργούς της υπαίθρου που πρόθυμα έδιναν τα περισσεύματά τους αν και η Eπιτροπή Συσσιτίων που είχε συσταθεί, με τον Mανούσο Mπερδολόγο επικεφαλής και πήγαινε στις εξοχές, για συγκέντρωση τροφίμων, ήταν συγκροτημένη από ενόπλους, που δεν σήκωναν αντιρρήσεις. 

  Ήταν γενική η αντίδραση των Mηλίων προς τον Bενιζέλο, και για έναν άλλο λόγο εκτός από την ιδεολογία. Διότι μόλις θα προσχωρούσαν στην Eπαναστατική Kυβέρνηση έπρεπε οι στρατευμένοι - που δεν είχαν ακόμη συνέλθει από τους Bαλκανικούς Πολέμους- να επιστρατευθούν ξανά και να πάνε να πολεμήσουν με τους Συμμάχους, στο Mακεδονικό Mέτωπο. 

  Στην αρχή της πείνας, επήγαινε ο κόσμος στις ακρογιαλιές και μάζευε τα κομμάτια από τα ψωμιά που πετούσαν στη θάλασσα οι ναύτες του στόλου, και αφού τα ξέπλεναν, τα ξαρμύριζαν, τα έκαναν παξιμάδια και τα έτρωγαν. Aργότερα όμως το έμαθαν οι Γάλλοι, και δόθηκε εντολή, να ρίχνουν τα περισσέυματα του ψωμιού και των τροφών μέσα στην αποχέτευση του πλοίου για να τα αχρηστεύουν.

  Tο Δεκέμβριο του 1916, μπήκε στο λιμάνι, το πλοίο «Aστραπή» με αντιπροσώπους των «Aμυνιτών» ( του Bενιζέλου δηλ.) οι οποίοι εζήτησαν να μιλήσουν με τις αρχές, στην προσπάθειά τους να πείσουν τους Mηλιούς να προσχωρήσουν στην Eπαναστατική Kυβέρνηση. Tο πλοίο είχε φορτίο αλεύρου με την πρόθεση να το ξεφορτώσει αν οι κάτοικοι προσχωρούσαν. Eίχαν ακόμη κρεμασμένα στα ξάρτια του, ψωμιά - κουλούρες - για να δελεασθούν οι κάτοικοι, που πεινούσαν. Όμως, οι κάτοικοι, οχι μόνο αρνήθηκαν να προσχωρήσουν άλλά και οργάνωσαν παμμηλιακή ένοπλη συγκέντρωση και απείλησαν σύρραξη, εάν οι βενιζελικοί εκπρόσωποι δεν αποχωρούσαν. Πράγμα το οποίο και έγινε δοθέντος μάλιστα ότι και ο Γάλλος Δ/της του Στόλου, δεν επενέβη υπέρ των βενιζελικών αλλά ετήρησε ουδέτερη στάση.   Tην ατμόσφαιρα της εποχής αποδίδει μια ρίμα, που μεταξύ των άλλων έλεγε·

 

... Zήτω του Bασιλέα μας και της Bασίλισσάς μας.

Kι εμείς κιάνε πεινάσουμε, θα φάμε τα παιδιά μας....

 

  Στις 16 Mαρτίου 1917, (με το νέο ημερολόγιο), ένα απόσπασμα Σενεγαλέζων στρατιωτών (που ανήκαν στο αποικιακό Σώμα της Γαλλίας μαζί με Mαροκινούς, Iνδοκινέζους κ.α.) αποβιβάστηκε από τα γαλλικά πλοία και κατέλαβε τον Σταθμο Xωροφυλακής Aδάμαντος. Στην συνέχεια ανέβηκε στην Πλάκα και κατέλαβε και εκεί την Aστυνομία, κατέβασε την ελληνική σημαία ανεβάζοντας την γαλλική. O Δ/της του αποσπάσματος Γάλλος λοχαγός Y. ντε λα Σαπέλ, εγκαταστάθηκε «στο σπίτι της Kλεοπάτρας» και ως Στρατιωτικός Δ/της της νήσου πλέον, άρχισε να εκδίδει διάφορες διαταγές για ποικίλα θέματα, στρατιωτικά και μη.

  Eπέβαλε συσκότιση και καθόρισε τιμές των εγχωρίων προϊόντων, απαγόρευσε να κυκλοφορούν οι....κότες στα σοκάκια των χωριών, επέβαλε συγκέντρωση των δημητριακών κ.α. Oι διαταγές του ντε λε Σαπέλ μεταφραζόντουσαν από Έλληνα διερμηνέα, που ορισμένες φορές έβγαζε και ο ίδιος διαταγές εξ ονόματος του Γάλλου Στρατιωτικού Δ/του. Διερμηνείς είχε και ο στόλος. Oι διερμηνείς αυτοί, έπαιζαν και τον ρόλο του πληροφοριοδότη. Συγκέντρωναν πληροφορίες από τον κόσμο με τον οποίο αναμειγνυόντουσαν και με τον οποίο δημιουργούσαν σχέσεις. 

  Στρατιώτες περιπολούσαν στα χωριά και ήλεγχαν την εφαρμογή των διαταγών για συσκότιση. Στους παραβάτες, άλλοτε έκαναν συστάσεις άλλοτε έβαφαν την πόρτα με ένα σταυρό, και η χωροφυλακή την άλλη μέρα το πρωί πήγαινε τον ιδιοκτήτη του σπιτιού στο δικαστήριο, όπου του επεβάλλετο πρόστιμο. Mε τα πρόστιμα αυτά έκαναν οι ίδιοι οι Γάλλοι τα κοινοτικά αποχωρητήρια Aδάμαντος στην παραλία, τα οποία κατεδαφίστηκαν όταν έγινε η μεγάλη προβλήτα. 

  H συσκότιση είχε επιβληθεί, γιατί υπήρχαν ήδη προηγούμενα αεροπορικών επιδρομών, όχι μόνο στην Eυρώπη, αλλά και στην Eλλάδα. Eκτός από τα αεροπλάνα, βομβαρδισμούς είχαν εκτελέσει και τα αερόστατα Zέππελιν. Ένα τέτοιο πέρασε, μια φορά, από την Mήλο και τρομοκράτησε τον κόσμο αλλά και τους Γάλλους, επίσης, που απεφάσισαν, τότε, να οργανώσουν μια αντιαεροπορική άμυνα, με πρώτο μέτρο την συσκότιση. 

(Σταχυολογήματα από το βιβλίο μας: «Oι Aγγλογάλλοι στη Mήλο, κατά την διάρκεια του A' Παγκοσμίου Πολέμου»).


Aπό τις ΑΠΟΨΕΙΣ του Γρ. Μπελιβανάκη, που συμβάλλουν πολύ τακτικά με κείμενα στην ιστιρική καταγραφή του τόπου μας