Η προπέλα είναι ένα κομμάτι που προβλημάτιζε ανέκαθεν τους κυβερνήτες σκαφών, προσπαθώντας να βρουν το απόλυτο μέγεθος που θα προσαρμοστεί στον κινητήρα του συγκεκριμένου σκάφους, ώστε να αποδοθεί το μέγιστο δυνατόν.

Η σταθερότητα, ο χρόνος πλαναρίσματος, η οικονομία στο καύσιμο και η ταχύτητα του σκάφους, είναι άμεσα συνδεδεμένα με την επιλογή της, ενώ ο αριθμός των πτερυγίων, το σχήμα τους, το υλικό κατασκευής, η διάμετρος και το βήμα μιας προπέλας, είναι τα χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν τη χρήση της.

 
Το απαραίτητο εξάρτημα για σωστή πλοήγηση του σκάφους είναι η σωστή προπέλα (έλικας), ο οποία φυσικά πρέπει να ανταποκρίνεται στον τύπο του σκάφους και του κινητήρα αλλά επίσης και στο είδος της ναυσιπλοΐας.


ΣΤΑ ΓΡΗΓΟΡΑ
Η διάμετρος και το βήμα της πρέπει να επιτρέπουν στον κινητήρα να κινείται στο ανώτατο όριο απόδοσής του χωρίς όμως να το ξεπερνά, γιατί υπάρχει κίνδυνος βλάβης, ενώ διάμετρος και βήμα πολύ μεγάλα δεν επιτρέπουν στον κινητήρα να δουλέψει στο σωστό ρυθμό στροφών.   
                
Αν ο κινητήρας ξεπερνά το όριο των στροφών του θα πρέπει να διαλέξετε έλικα με πιο δυνατό βήμα για να μπορεί να τον «φρενάρει».

Γενικά πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η αλλαγή του έλικα κατά 1 νούμερο, διαφοροποιεί τη λειτουργία του κινητήρα κατά  300 στροφές.

Ένα ηλεκτρονικό στροφόμετρο επιτρέπει τον έλεγχο των στροφών του κινητήρα, και μ' αυτόν τον τρόπο μπορούμε να σιγουρευτούμε, αλλά είναι και ο πιο εύκολος τρόπος για να εξακριβώσουμε τη σωστή συνεργασίας προπέλας-κινητήρα-σκάφους.

Για θαλάσσιο σκι θα πρέπει να συμβουλευθούμε τον κατασκευαστή του κινητήρα μας, όταν όμως δεν κάνουμε σκι και φοράμε προπέλα για το προαναφερόμενο σπόρ, θα πρέπει να προσέχουμε να μη ζορίζουμε τον κινητήρα. Αν η ισχύς της μηχανής μας είναι μικρή χρειάζεται συνήθως προπέλα, με, κατά ένα νούμερο «κοντύτερο» βήμα.
 

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ
Η επιλογή της κατάλληλης προπέλας και κινητήρα στο σκάφος μας είναι καθαρά θέμα μεγεθών. 

Πριν προβούμε στην αγορά εξωλέμβιας καλό θα είναι να κάνουμε έναν κατά μεγάλη προσέγγιση υπολογισμό, ώστε να έχουμε την αρμόζουσα ιπποδύναμη στον καθρέφτη του σκάφους μας. 

Υπάρχει ένας απλός, χονδρικός αλλά  αποτελεσματικός υπολογισμός που είναι ο εξής:
 
 hp=  (Knts)2 × (Kg) / 13500

όπου:
hp= Η κατάλληλη επιλογή ιπποδύναμης για το σκάφος μας σε hp, π.χ. 150hp
Knts = η μέγιστη ταχύτητα που θέλουμε να επιτύχουμε σε ναυτικούς κόμβους (knots), υψωμένη στο τετράγωνο.
Kg = το συνολικό βάρος του σκάφους μας σε κιλά, με όλο τον εξοπλισμό του.

Για παράδειγμα, εάν είμαστε κάτοχοι ενός σκάφους με συνολικό βάρος στο νερό 1,150 κιλά (565kg το σκάφος + 200Kg βάρος κυρίας μηχανής + 35kg βάρος βοηθητικής μηχανής + 200kg καύσιμα + 150kg πλήρωμα και λοιπό εξοπλισμό) και επιθυμούμε τελική ταχύτητα 40 κόμβων στο μέγιστο ωφέλιμο όριο των στροφών ενός κινητήρα, τότε η ιπποδύναμη που απαιτείται είναι περίπου ίση με: 

hp = 402 X  1150 / 13500 = 136.29hp

Χονδρικά λοιπόν για την επίτευξη μία μέγιστης ταχύτητας 40 Knots σε ένα φουσκωτό σκάφος συνολικού βάρους 1,150kg, απαιτούνται περίπου 135hp-140hp. Αυτό δεν σημαίνει ότι το σκάφος μας δεν μπορεί να κινηθεί και με λιγότερους ίππους, απλώς θα περιορισθούμε σε χαμηλότερες τελικές της τάξεως των 36 ή 32 Knots.  Η επιλογή  μεγαλύτερου κινητήρα είναι μάλλον άσκοπη και ασύμφορη, λόγω του ότι οι τριβές που εμφανίζονται πάνω από τους 40 κόμβους δεν θα μας επιτρέψουν να επιτύχουμε σημαντική αύξηση της ταχύτητας, ενώ αντίθετα θα αυξηθεί κατακόρυφα η κατανάλωση καυσίμου και μάλιστα σε εντυπωσιακότατα επίπεδα…

 
ΤΟ ΒΗΜΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ  ΤΗΣ ΠΡΟΠΕΛΑΣ.
Εφόσον  έχουμε επιλέξει σωστά την ιπποδύναμη που απαιτείται για να κινηθεί το σκάφος μας με μία μέγιστη συγκεκριμένη ταχύτητα, στην συνέχεια θα πρέπει να επιλέξουμε το σωστό βήμα και διάμετρο της προπέλας. Το βήμα (Pitch) της προπέλας, που συνήθως μετράται σε ίντσες, είναι η απόσταση που διανύει η προπέλα μέσα στο νερό σε μία πλήρη περιστροφή της. Για παράδειγμα μία προπέλα με βήμα 19'' σε μία πλήρη περιστροφή της διανύει μέσα στο νερό 48.26cm. Η επιλογή του σωστού βήματος είναι συνδυασμός της μέγιστης ταχύτητας που θέλουμε να επιτύχουμε, της σχέσης μείωσης στο πόδι του κινητήρα μας και το μέγιστο από τον κατασκευαστή ωφέλιμο όριο στροφών, δηλαδή:

Pitch = (Knts) X (RR) X (1350) / (rpm)

όπου:
Pitch = το απαιτούμενο βήμα της προπέλας σε ίντσες (1'' = 2.54cm), π.χ. 19''
Knts = η μέγιστη ταχύτητα που θέλουμε να επιτύχουμε σε ναυτικούς κόμβους, π.χ. 36 Knots
RR = η σχέση μείωσης στο πόδι του κινητήρα μας, π.χ. 1.625
rpm = το μέγιστο ωφέλιμο όριο των στροφών του κινητήρα μας, εκεί δηλαδή που εμφανίζεται η μέγιστη ιπποδύναμη και όχι το ανώτατο όριο στροφών που είναι συνήθως οι 5500 RPM (στροφές ανά λεπτό).

Σκάφος του Fish που χρησιμοποιούμε για σχετικά κοντινά ταξίδια και συρτές πελαγίσιες,  ζυγίζει στο νερό 1150 kg, απαιτεί 135 hp, για να κινηθεί με ταχύτητα 40 knots στο ωφέλιμο όριο στροφών του κινητήρα, επιλέξαμε κινητήρα 140 hp, όπου κατά τον κατασκευαστή η σχέση μείωσης στο πόδι  είναι 2.38 με μέγιστο ωφέλιμο όριο στροφών τις 6200 RPM,  το σωστό βήμα υπολογίσαμε ως εξής:

Pitch = 40 Χ 2.38 Χ 1350 / 6200 = 20.73'' , δηλαδή επιλέγουμε 21'' ίντσες.

Έχοντας καταλήξει στο σωστό βήμα, η επόμενη παράμετρος είναι η σωστή διάμετρος της προπέλας.Στο εμπόριο, για μικρά σκάφη και για το ίδιο βήμα, κυκλοφορούν προπέλες με διάμετρο από 12 1/2'' έως 15 1/2'', είναι λογικό λοιπόν να αναρωτηθούμε  πια είναι η σωστή επιλογή για το συγκεκριμένο πακέτο σκάφους - κινητήρα και βήμα προπέλας που έχουμε επιλέξει. Θα πρέπει να λάβουμε υπ’ όψη μας ότι οι προπέλες με την μορφή που έχουν σήμερα προσπαθούν να ανταποκριθούν με πολλούς συμβιβασμούς σε ένα μεγάλο εύρος στροφών του κινητήρα, ταχυτήτων, βάρος του σκάφους και συνθηκών πλεύσης, δηλαδή από μπουνάτσα έως μεγάλο κυματισμό.
Δεν υπάρχει προπέλα που να ανταποκρίνεται το ίδιο καλά σε όλες τις συνθήκες. Οι περισσότερες γενικού τύπου είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να αποδίδουν τα μέγιστα σε συνθήκες μεσαίων φορτίων και συνθηκών πλεύσης, δηλαδή στο 60% - 80% της τελικής ταχύτητας ενός σκάφους όπου και πραγματοποιούνται οι περισσότερες πραγματικές ώρες πλεύσης. Επομένως η σωστή επιλογή είναι θέμα κρίσεως από την πλευρά του χρήστη όσον αφορά την καλύτερη απόδοση κάτω από ορισμένες συνθήκες πλεύσης.  
                                                        
Στο έτερο σκάφος του fish  τεσερισίμισι μέτρων με κινητήρα 70 hp του που χρησιμοποιούμε εκτός των άλλων και για ψαροντούφεκο με σύνηθες πλήρωμα δύο άτομα, έχουμε φορέσει προπέλα ατσάλινη 19΄΄ διότι αυτή μας απέδωσε το maximum σε όλους τους καιρούς. Όταν όμως το φορτώσαμε με 4 άτομα και φούλ εξοπλισμό, σε τριάρη κυματισμό με κόντρα πλεύση δεν μπορούσε καν να πλανάρει διότι απλούστατα ο υπολογισμός της προπέλας ήταν για δύο άτομα και μεγάλη τελική ταχύτητα. Σε αυτή την περίπτωση φοράμε προπέλα 17΄΄, όπως θα δούμε και παρακάτω.
 
 
ΜΙΚΡΗ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ ΠΡΟΠΕΛΑΣ
Οι κατασκευαστές εξωλέμβιων κινητήρων συνιστούν μία έως δύο διαμέτρους κατάλληλες για χρήση σε κάθε μηχανή. Συνήθως για μικρά σκάφη οι διάμετροι αυτές κυμαίνονται από 13 1/8'' έως 14 1/2''. Η επιλογή της κατάλληλης διαμέτρου μίας προπέλας εξαρτάται από τα εξής:

Μικρότερη διάμετρος σημαίνει μεγαλύτερη ευκολία περιστροφής κάτω από συνθήκες υψηλών φορτίων, όπως κοντά στα όρια των στροφών του κινητήρα και επομένως  δυνατότητα επίτευξης υψηλότερης τελικής ταχύτητας. Η επιλογή μικρότερης διαμέτρου συνίσταται κυρίως σε μικρά σκάφη κάτω του ενός τόνου μικτού βάρους.

Μεγαλύτερη διάμετρος σημαίνει δυνατότητα παροχής μεγαλύτερης ώσης κατά το πλανάρισμα και με συνθήκες καιρού στις μεσαίες στροφές, επομένως καλύτερη πλεύση με καιρό και οικονομία καυσίμου.       
                     
Η μεγαλύτερη διάμετρος όμως δεν ανταποκρίνεται καλά στις οριακές καταστάσεις του κινητήρα μας και επομένως υστερεί ως προς την δυνατότητα επίτευξης υψηλών τελικών.                                                         
 
Κατά την επιλογή μεγαλύτερης διαμέτρου συνίσταται να μειώνουμε το βήμα της προπέλας στο αμέσως μικρότερο (π.χ. από 21'' σε 19'').

Αν λοιπόν ο κατασκευαστής για συγκεκριμένου τύπου κινητήρα προτείνει για παράδειγμα προπέλες διαμέτρου 13 1/2'' και 14.0''. Η επιλογή της 13 1/2'' θα πρέπει να γίνει στο βήμα των 21'' και εφόσον μας ενδιαφέρει η απόλυτη τελική. Εάν όμως μας ενδιαφέρει περισσότερο το κράτημα στον καιρό και το απροβλημάτιστο πλανάρισμα, τότε θα επιλέξουμε την προπέλα με διάμετρο 14.0'', κατεβάζοντας όμως το βήμα από τα 21'' στην αμέσως μικρότερη επιλογή των 19''. Με την επιλογή του κοντύτερου βήματος των 19'' η τελική  θα έλθει στις 300RPM ψηλότερα, περίπου δηλαδή στις 6.500rpm, δηλαδή στα όρια του κινητήρα. 

Τέλος, για βαρύτερα σκάφη, πάνω από το ενδεικτικό όριο των 1250Kg ή σε περίπτωση διπλών μηχανών στον καθρέπτη, συνίσταται η επιλογή της μεγαλύτερης διαμέτρου με το κοντύτερο βήμα.

 
ΠΡΟΠΕΛΕΣ ΡΙΘΜΙΖΟΜΕΝΕΣ
Υπάρχουν όμως και οι ρυθμιζόμενες προπέλες, με αποσπώμενα και αντικαθιστούμενα μέρη, για όλες τις θαλάσσιες χρήσεις. 

Μας δίδεται η δυνατότητα να ανεβάσουμε ή να κατεβάσουμε τις στροφές του κινητήρα από 200 εως 400 στροφές. 

Η προπέλα ξεβιδώνει με 4 αλενόβιδες και γίνεται κομμάτια κι έτσι μπορούμε να αντικαταστήσουμε εύκολα κάποιο φτερό που έσπασε ή άλλο φθαρμένο τμήμα, ή ακόμη με μεγαλύτερα ή μικρότερα για τις εκάστοτε ανάγκες μας. Για παράδειγμα, με ένα συγκεκριμένο σετ φτερών έχουμε μια προπέλα για στάνταρ ναυτική χρήση, ενώ αντικαθιστώντας τα με ένα άλλο σετ διαφορετικού μεγέθους της επιλογής μας, μπορούμε να μικρύνουμε ή να μεγαλώσουμε την προπέλα για χρήση σκί, βαρύ φορτίου, κλπ. 

Τα μεγέθη των ρυθμιζομένων προπελών που κυκλοφορούν είναι συνήθως από 10,4΄΄Χ 12-16΄΄ έως 14,5΄΄Χ 15-21΄΄ .